Allt er betra en íhaldið - en rís VG undir ábyrgðinni?

Hér á árum áður var það mantra félagshyggjufólks að í stjórnarsamstarfi væri allt betra en íhaldið, þ.e. Sjálfstæðisflokkurinn. Styrkur flokksins var þó slíkur að stjórnarmyndun var nánast útilokuð án þáttöku hans, og vinstri stjórnir voru skammlífar í stjórnmálasögu Íslands. Sjálfstæðisflokkurinn er gjörspilltur af sérhagsmunahópum og græðgisöflum. Nýútkomin bók Ólafs Arnarsonar, Sofandi að Feigðarósi, rekur skilmerkilega hvernig helmingaskipti spillingaraflanna innan Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks hafa komið Íslandi fram á brún þjóðargjaldþrots. Drottnunarárrátta, valdasýki og gerræðisleg vinnubrögð Davíðs Oddssonar voru síðan kirsuberið í þessum banvæna kokteil sem er búinn að koma Íslandi á kaldan klakann. Bók Ólafs ætti að vera skyldulesning fyrir alla sem láta sig þjóðmál varða, því til þess eru vítin að varast þau og ef við lærum ekki af reynslunni munum við endurtaka mistökin.

Það ber því að fagna innilega og lengi að hér skuli vera komin til valda ríkisstjórn sem hefur allar forsendur til að skéra upp herör gegn spillingunni og koma fótum undir Ísland á nýjan leik - án þess að huga fyrst að hagsmunum einkavina og síðast að þjóðarhag. Ný ríkisstjórn hefur metnað til að standa vörð um velferðarkerfið og til að skjóta styrkum stoðum undir atvinnulíf í landinu. Vandamál nýrrar ríkisstjórnar koma því miður að hluta til innan frá. Fimm þingmenn VG, þar af einn nýju ráðherranna, hafa lýst því yfir að þeir muni ekki styðja þingsályktunartillögu um að hefja viðræður við ESB um skilmála aðildar. Þessir fimm þingmenn telja sig vita fyrirfram að ESB aðild geti ekki hentað Íslandi, og því sé hreinn óþarfi að láta reyna á það. Það er fáheyrt að ráðherra sem fer með sjávarútvegs- og landbúnaðarmál skuli fyrirfram lýsa því yfir að hann muni leggjast gegn stjórnarfrumvarpi um að hefja aðildarviðræður að ESB. Í raun snýst þetta um sérhagsmunagæslu, enn og aftur þennan bölvald íslenskra stjórnmála. Þessir fimm landsbyggðarþingmenn VG telja sig vera að verja hagsmuni bænda og sjómanna. Hvað með hagsmuni iðnfyrirtækja og iðnaverkafólks? Hvað með hagsmuni fyrirtækja og starfsfólks í ferðaþjónustu? Hvað með hagsmuni hátækni- og hugbúnaðarfyrirtækja? Hvað með allann almenning sem er að kikna undir háum vöxtum og verðtryggingu lána sem er afleiðing þess að við erum með ónýtan gjalmiðil? Hvað með þjóðarhag?

Það er ílla af stað farið með starfandi stjórnarandstöðu innan nýju ríkisstjórnarinnar. Hluti VG er svo vanur því að vera í stjórnarandstöðu að það er ekki hægt að láta af því atferli þó flokkurinn sé kominn í stjórn. Það veit ekki á gott fyrir þessa fyrstu vinstri stjórn án þáttöku Framsóknarflokksins.

Ný ríkisstjórn

Norðmenn í skotgröfunum

Norðmenn hafa tvisvar fellt aðild að ESB í þjóðaratkvæðagreiðslum. Í bæði skiptin var mjög mjótt á munum milli andstæðra fylkinga. Það var helst ótti við sjávarútvegs- og landbúnaðarstefnu ESB sem hræddi kjósendur frá stuðningi við aðild. Noregur er ríkt land, og hefur efni á stórfelldum niðurgreiðslum landbúnaðarafurða. Þeir eiga heimsmet í þeim efnum, og það hefur stundum verið sagt að þér dugi kotblettur uppá fjalli, nokkrar geitur og tvær beljur, þá lifir þú ágætlega sem bóndi í Noregi. Þarna er auðvitað borið í söguna, en hitt er rétt að ESB aðild myndi sjálfsagt þýða að niðurgreiðslur til landbúnaðar myndu minka verulega. Sjávarútvegur norðmanna er líka studdur á margvíslegan hátt, og þarf ekki að bera allan sinn kostnað svo sem gerist á Íslandi. Þá eru til dæmis selveiðar norðmanna í Vesturísnum á hverju vori ríkisstyrktar svo nemur tugum milljónum norskra króna. Þar er verið að veiða selkópa skinnanna vegna - en skinnin eru hins vegar nánast óseljanleg á markaði. Ríkið kaupir skinninn. Norðmenn veiða hval - ESB er andstætt hvalveiðum. Bágt ástand margra hvalastofna í heiminum er að kenna stórfelldum veiðum norðmanna á fyrri hluta síðustu aldar, og því ekki óeðlilegt að áframhaldandi veiðar þeirra séu mörgum þyrnir í augum.

ESB umræðan í Noregi er ofan í skotgröfunum. Þar tíðkast ekki samræða eða skoðanaskipti, heldur kallast menn á með fullyrðingum og fúkyrðum, svona svipað og menn tókust á um aðild Íslands að Nató og herstöðvamálið á síðustu öld. Norska þjóðin er klofin í tvær ósættanlegar fylkingar í afstöðu sinni gagnvart ESB. Hagsmunahópar takast á, og á meðan svo er mun ekki vera hægt að ná neinni sátt um hvað sé best fyrir þjóðarhag Noregs þegar til lengri tíma sé litið. Því miður bendir ýmislegt til þess að ESB umræðan á Íslandi sé að fara í sama farveg. Forystumenn VG eru algerlega sannfærðir um að ESB aðild væri ógæfuspor fyrir Ísland - og þeir sækja mikið af rökum sínum í vopnasmiðjur norskra ESB andstæðinga. Það er að myndast óheilagt bandalag milli íhaldsafla og hagsmunahópa innan Sjálfstæðisflokksins og þjóðernissinnanna í VG, sem speglast í samstarfi Ragnars Arnalds og Styrmis Gunnarssonar um andstöðu við að skilgreind verði samningsmarkmið og síðan farið út í viðræður við ESB. Fylgjendur ESB aðildar eru ekki saklausir af öfgum: Í málflutningi áköfustu stuðningsmanna ESB aðildar má skilja að ESB aðild muni leysa öll okkar vandamál í gjaldmiðils- og efnahagsmálum.

Sannleikurinn er, eins og svo oft, einhvers staðar mitt á milli öfganna. Ísland greiðir það háu verði að standa eitt í ólgusjó alþjóðlegra efnahgssviftinga, með duglítinn gjaldmiðil sem enginn treystir. ESB aðild verður líka greidd einhverju verði - við vitum ekki hversu hátt það verður fyrr en við erum búin að ræða við ESB um skilmála aðildar. Við skulum hins vegar hafa hitt á hreinu: Ísland skuldar margfalda þjóðarframleiðslu, og undirstöðuatvinugreinar landsins eru skuldum vafnar. Ríkissjóður norðmanna er skuldlaus, og til er gríðarlegur varasjóður vegna olíougróðans. Við erum ekki í sömu stöðu og norðmenn gagnvart efnahagskreppunni eða ESB. Norðmenn hafa efni á að standa utan ESB, spurningin er hvort við höfum það? Svarið við þeirri spurningu vitum við ekki fyrr en að loknum aðildarviðræðum.

Norðmenn leiða íslensk ESB-mál hjá sér

Sex-10 milljónir á mann

Allir þessir milljarðar hingað og þangað, maður verður ringlaður af því að lesa þessa hagspeki. Ef íbúafjölda Íslands er deilt uppí 1670 milljarða verður útkoman nálægt 6 milljóna króna skuld á hvert einasta mannsbarn í landinu. Ef notuð er talan 3100 milljarðar fyrir skuldir Íslands samsvarar það 10 milljón króna skuld á mann. Það er kanski heimsmet miðað við höfðatölu, eins og sagt er...? Þetta bætist síðan við aðrar skuldir landsmanna, svo sem húsnæðislán, bílalán osfr.

Var einhver að segja að Íslendingar hefðu lifað um efni fram?

3100 milljarða skuldir

Sjálfstæðisflokkur ekki með fingurinn á þjóðarpúlsinum

Vandræðagangi D ætlar seint að linna. Ekki var nýi formaðurinn nema rétt búin að spúa galli yfir hugmyndir ríkistjórnarflokkanna um að alþingi tæki afstöðu til aðildarviðræðna við ESB ("Sjálfstæðismenn munu leggjast gegn slíku frumvarpi") en að það kemur skoðanakönnun sem segir sterkan vilja meirihluta þjóðarinnar að fara út í aðildarviðræður. Sjálfstæðisflokkurinn engist nú eins og ormur á öngli, það eru bara kvótakóngarnir (jú, og bændarómantíkerarnir í VG) sem fylkja sér að baki landsfundarsamþykktar Sjálfstæðisflokksins um að aðildarviðræður við ESB henti ekki hagsmunum Íslands. Flokkurinn vanmat algerlega kraft búsáhaldarbyltingarinnar ("skrílslæti á Austurvelli") og andstöðu almennings við Bubba Kóng í Seðlabankanum (þeir kölluðu það "einelti" þegar fólk vildi Messías burtu). Flokkurinn uppskar enda 13% fylgistap í kosningunum, og einn og annar fyrrverandi ungur og efnilegur lögfræðingur varð að fara að leita sér að vinnu þegar atvinnuöryggið á þingi brást. Nú er flokkurinn aftur í sömu stöðu, að hafa ekki fingurinn á þjóðarpúlsinum og einangrast í þessu stórmáli. Flokkurinn er að brjótast til fylgishruns, undir óöryggri forystu Bjarna Benediktssonar. Hvenær skyldi Bjarni koma út úr skápnum (eða uppúr sultikrukkunni, væri kanski réttara að segja) og lýsa yfir stuðningi við ESB viðræður? Hann á vart annarra kosta völ í stöðunni. Jú annars, hinn kosturinn er að Flokkurinn nái framtíðarjafnvægi með svo sem 20% kjörfylgi einkavina og hagsmunaaðila. Almenningur treystir ekki Sjálfstæðisflokki í þessu máli, það er á hreinu...

61,2% vilja aðildarviðræður

Vandræði D í hnotskurn

Kjósendur Sjálfstæðisflokks gerðu tilraun til að refsa Guðlaugi Þór fyrir samkrull hans við græðgisöfl og vildarvini með því að strika hann út af lista flokksins. Þarna eru vandamál D í hnotskurn. Þó ef til vill megi segja að Guðlaugur Þór hafi verið staðinn að verki í Orkuveitumálinu, þar sem hann annars vegar greiddi götu einkavinanna og hins vegar hafði forgöngu um að seilst væri í vasa þeirra eftir milljónaframlögum flokknum til handa, eru margir aðrir forystumenn D með svipuð lík í lestinni. Íllugi Gunnarsson hefur enn sem er komist hjá því að farið væri ofaní saumana á fjármálavafstri hans í kringum bankahrunið, en það gæti komið að því að hann þyrfti að svara erfiðum spurningum þegar rannsókninni á fjármálahruninu vindur fram. Árni Matthiesen var líka umsvifamikill á þeim sama fjármálamarkaði og hann sem fjármálaráðherra hafði öll tækifæri til að hafa áhrif á. Kjósendur refsuðu D grimmilega fyrir einkavinavæðinguna og spillinguna sem þrifist hefur kringum flokkinn. Sennilega eru ekki öll kurl komin til grafar, og kreppa D á eftir að dýpka... 

Guðlaugur Þór niður um sæti

Smábændur flugust á

Var það ekki Halldór Laxness sem sagði að draga mætti saman íslandssöguna með því að segja að "smábændur flugust á"? Það er svo undarlegt, að heiftúðin í pólitískri umræðu virðist oft vera í öfugu hlutfalli við stærð þjóðfélagsins. Menn bítast meira á í litlum samfélögum en stórum, og bilið öfgana á milli er stærra. Á Íslandi virðist oft skorta sátt um grundvallaratriði þjóðfélagsins og verklags við ákvarðanatöku. Þetta hefur leitt til vandræða hvað eftir annað. Við minnumst þess hvernig Halldór Ásgrímsson og Davíð Oddsson gerðu íslendinga að þátttakendum í innrás Bandaríkjahers í Írak, og skeyttu þess ekki að ræða málið á vettvangi ríkisstjórnar eða alþingis. Eða hvernig ríkisstjórn Davíðs Oddssonar lagði niður Þjóðhagsstofnun þegar greining stofnunarinnar á efnahagslegum afleiðingum Kárahnjúkavirkjunar voru honum ekki að skapi. Þar með sinnti enginn opinber aðili því hlutverki að hafa heildaryfirsýn yfir stöðu efnahagsmála á Íslandi. Við vorum undirseld greiningardeildum bankanna sem þjónuðu eigendum sínum en ekki þjóðinni.

Í grundvallaratriðum snúast þessi dæmi um skort á sátt um verklag við framkvæmd lýðræðisins. Afleiðingarnar eru ósátt, klofningur og rifrildi. Það er kominn tími til að reyna að ná grundvallarsátt um í hvaða farvegi lýðræðisleg umræða á að vera, og hvernig á að ná sátt um ákvarðanatöku og framkvæmd ákvarðanna. Þetta ætti að vera eitt hlutverk stjórnlagaþings. Þetta er allt of mikilvægt mál til að láta stjórnmálamennina ráða ferðinni.

Deilt um þjóðaratkvæðagreiðslur

Stjórnarmyndun án VG?

VG eru vart stjórntækir. Flokkurinn er fínn í stjórnarandstöðu, enda hafa þingmenn flokksins mikla æfingu í því hlutverki eftir að hafa ekki gert annað frá stofnun flokksins. Það er hægt að vera heilagur og standa á öllum prinsippunum í stjórnarandstöðu. Ef VG ætlar í stjórn verður flokkurinn að skilja að það verður að gera málamiðlanir. Ef ummæli Atla Gíslasonar um að hann muni ekki styðja stjórn sem sækir um aðild að ESB endurspeglar vilja VG er flokkurinn ekki stjórntækur. Höfuðverkefni Samfylkingar í stjórnarsamstarfi nú er að skilgreina samningsmarkmið og hefja aðildarviðræður við ESB. Þetta er lykilatriði fyrir endurreisn íslensks efnahagslífs. Þetta er líka lykilatriði fyrir nýtt Ísland, þar sem gömlu valdaklíkunum verður skákað útí horn. Gamla Ísland keyrði allt í klessu, við verðum að fara aðra leið núna. ESB aðild er lykilatriði. Það er ekki hægt að mynda stjórn með VG ef flokkurinn vinnur gegn þessu markmiði. Þá ætti frekar að ræða við Framsóknarflokkinn og O-listann...?

Enn ósætti um ESB-málið

Við björgum okkur sjálf, auðvitað

Það er alveg rétt hjá Dagfinni að ESB mun ekki bjarga Íslandi. Það verðum við að gera sjálf. Spurningin snýst ekki um það hvort ESB komi okkur til bjargar eða ekki, heldur hvort við veljum sjálf aðild að bandalaginu?

Ísland er í skelfilegri stöðu. Landið er nánast gjaldþrota, skuldugt upp fyrir haus og með gjaldmiðil sem er verðlaus utan Íslands. Við verðum að finna leið út úr þessum þrengingum. Það er ekki til nein einföld eða sársaukalaus leið. Við eigum eftir að sjá vaxandi atvinnuleysi, samdrátt rauntekna og kaupmáttar og skerta opinbera þjónustu á sviðum menntamála, heilbrigðismála og samgöngumála. Botninum er hvergi nærri náð í þessarri kreppu, og það á eftir að svíða hressilega áður en svo verður. Við verðum hins vegar að velja leið út úr þessarri kröppu lægð.

Við verðum að láta á það reyna hvort aðild að ESB geti veitt skjól í þessu ölduróti alþjóðlegra fjármálamarkaða og verið sásaukaminni leið út úr þrengingunum en að reyna að verjast áföllunum með alvarlega laskaða þjóðarskútu og verðlausan gjaldmiðil að verkfæri. Þjóðarskútan er uppá skéri, það þarf að draga hana á flot og gera haffæra á nýjan leik. Um það snýst málið. Þess vegna verðum við að ná sátt um samningsmarkmið okkar gagnvart ESB og fara út í aðildarviðræður. Ef niðurstöður þeirra eru óaðgengilegar mun aðild verða hafnað í þjóðaratkvæðagreiðslu. Ef þjóðin telur okkur betur borgið innan ESB, já þá göngum við í sambandið. Einfalt mál.

Evrópusambandið bjargar ekki Íslandi

VG ekki í stöðu til að stoppa ESB viðræður

Það er sennilega trygggur þingmeirihluti fyrir aðildarviðræðum. Þar fara fremstir þingmenn Samfylkingar, en bæði framsóknarmenn og O-listi eru fylgjandi aðildarviðræðum. Og þó Sjálfstæðisflokkurinn sé ófær um að taka afstöðu í málinu myndu einstakir þeingmenn sennilega styðja aðildarviðræður. Þannig er VG ekki í neinni stöðu til að hindra ESB viðræður. Sennilega verður lendingin í málinu sú að VG kyngir andstöðu sinni við að samningsmarkmið verði skilgreind og síðan verði farið út í viðræður, og niðurstöður viðræðna verði síðan bornar undir þjóðaratkvæði. Krafa VG um að haldin verði þjóðaratkvæðagreiðsla um hvort farið verði útí viðræður við ESB er tilraun til að stöðva umræðu um það sem máli skiptir, og Samfylkingin mun ekki láta þá komast upp með það. Steingrímur á völina og kvölina. VG eru vanir því að vera í stjórnarandstöðu, prinsípfastir en áhrifalitlir. Steingrímur og félagar verður að gera upp við sig hvort VG vilji halda þeirri eyðimerkurgöngu áfram eða að samþykkja að vinna við skilgreiningu samningamarkmiða fari í gang og síðan komi aðildarviðræður í kjölfarið.

Óbrúuð gjá í ESB-máli

Ný Álgerður?

Efnahagsstjórn sjálfstæðismanna undanfarna 2 áratugi hefur leitt Ísland inní skuldasúpu sem ekki sér fram úr. Nú að að redda málunum með fleiri virkjunum og álverum. Þetta er bara kosningabrella, til að fá atkvæði á Húsavík og í Reykjanesbæ. Landsvirkjun er nánast gjaldþrota, lánshæfimat Íslands er í frostmarki. Það eru litlar líkur á að Ísland gæti fjármagnað virkjanaframkvæmdir uppá hundruði milljóna króna, sem þarf til að útvega nýum álverum orku. Valgerður Sverrisdóttir stærði sig af því að íslendingar væru vel samkeppnisfærir við 3. heiminn í álframleiðslu. Hún fékk viðurnefnið Álgerður fyrir frammistöðu sína við að drekkja ljóta landslaginu á Brúaröræfum og ákafa sinn í að sjá til að hægt væri að framleiða ódýrar áldósir fyrir bandaríkjamarkað. Hún hefur dregið sig í hlé frá stjórnmálum, sjálfsagt þreytt á því að vera skjaldmær álrisanna. Við það losnar hlutverk í stóriðjuleikritinu, og Þorgerður Katrín axlar sjálfviljug möttul Álgerðar. Spyrja má enn og aftur: Hafa álframleiðslufyrirtækin borgað í kosningasjóði Sjálfstæðisflokksins?

Álið leysir vandann